HANGİ ŞİRKETİ
SEÇMELİYİM?

Şirketler, ticari hayattaki önemli aktörlerdir ve ekonominin temel taşlarından birini oluştururlar. İş dünyasında çeşitli büyüklüklerde ve tiplerde şirketler bulunur ve her biri ekonomik aktivitelerde farklı roller üstlenir.

Ticari hayattaki şirketler, ekonomik büyüme, istihdam, inovasyon ve toplumsal refah gibi pek çok açıdan kritik bir rol oynarlar. Farklı sektörlerde faaliyet gösteren çeşitli şirketlerin bir arada bulunması, ekonominin çeşitliliğini ve dinamizmini artırarak sürdürülebilir kalkınmayı destekler.

Ticaret hayatında faaliyet gösteren aktörler açısından ne tür bir şirket kurulması gerektiği hususu, şirketlerin avantaj ve dezavantajlarını değerlendirmeyi gerektirmektedir.

 Bu kapsamda çalışmamızda “Gerçek Kişi Tacir”, “Adi Şirket”, “Anonim Şirket” ve “Limited Şirket” türleri tablo marifetiyle kıyaslanmakta ve başlıca özellikleri açıklanmaktadır.

SONUÇ

Bu  çalışmada, "Gerçek Kişi Tacir", “ Adi Şiket”, "Limited Şirket", ve "Anonim Şirket" olmak üzere üç farklı işletme türünün ön plâna çıkan yaraları ve sakıncaları açıklanmaktadır.

Gerçek Kişi Tacir :

Yararları

• İşletme kurmak ve faaliyete başlamak süreci hızlı ve kolaydır. Keza hızlı ve kolay bir şekilde faaliyet sonlandırılabilir.
• Asgari sermaye koyma zorunluluğu yoktur.
• Kuruluş maliyetleri düşüktür.
• Başka ortak olmadığından, çok sesliliğin meydana getirdiği karmaşa gündeme gelmez.
• 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'na göre, genç girişimcilere belirli tutarlarda gelir vergisi muafiyeti sağlanır.
• Karar alma süreçleri, şirket halinde faaliyette bulunmaya nazaran daha kolay ve hızlıdır..
• KOSGEB destekleri düşüktü; ancak kuruluş maliyetleri, sermaye şirketlerine göre daha uygundur.

Sakıncaları

• Ticari itibar, sermaye şirketlerine göre daha düşüktür.
• İşletmeyi işleten kişi, işletmenin faaliyetlerinden kaynaklanan tüm kamusal ve ticari borçlardan dolayı tüm mal varlığıyla sorumludur.
• Bazı ihale ve teşvik koşulları, gerçek kişi taciri kapsamayabilir.
• Gelir vergisi, artan oranlı bir vergi türüdür ve yüksek gelir elde edilmesi durumunda sermaye şirketlerine göre daha fazla vergi ödenmesi gerekebilir.

Adi şirket :

Yararları

• Adi şirket, kuruluşundaki ve sona ermesindeki resmi prosedürler daha basit olduğundan, ticaret şirketlerine göre daha az formaliteyi gerektirir.
• Adi şirketlerde, ortakların katkıları ve kar/zarar paylaşımı serbestçe belirlenebilir. Ortaklar arasındaki diğer anlaşmalar da genellikle serbestçe yapılabilir.
• Adi şirketler birçok farklı sektörde ve iş alanında kullanılabilir. İş birliği gerektiren projelerde tercih edilebilir.
• Farklı alanlarda uzmanlaşmış ortakların bir araya gelmesi, farklı bilgi ve becerilerin birleşerek işin kalitesini artırmasına olanak tanır.
• Adi şirkette ortaklar arası güven ön plandadır. Buna bağlı olarak, şirkete ortak sıfatıyla giriş ve çıkışlar son derece zordur (kural olarak tüm ortakların oybirliğini gerektirir). Bu nedenle dışarıdan şirkete yeni katılımların veya ortak sıfatını taşıyan kişilerin şirketten çıkması zorlaştırılmak isteniyorsa, adi şirket tercih edilebilir.
• Karar alma ve toplanma usulü, anonim ve limited şirkete göre daha kolaydır.

Sakıncaları

• Adi şirkette, tüzel kişilik olmadığından, yapılan tüm işlemler ortaklar adına ve hesabına gereçekleştirilir. Bu nedenle ortaklar, örneğin şirketin borçlarından dolayı sınırsız olarak sorumludur. Belirtilen durum, adi şirketin borçları nedeniyle ortakların kişisel varlıklarının riske altına girebileceği anlamına gelir.
• Ortaklar arasında çıkabilecek anlaşmazlıklar işletmenin verimini olumsuz etkileyebilir. Ortaklar arası güven ilişkisinin zedelenmesi yahu ortadan kalkması, farklı görüşleri ve amaçları nedeniyle anlaşmazlıkların yaşanması mümkündür.
• Şirkette bir veya daha fazla ortağın ayrılması, kısıtlanması veya ölümü gibi nedenler şirketin sona ermesine neden olabilir. Bu durum ortaklar tarafından işletilen işletmenin sürekliliğini tehdit edebilir.
• Adi şirkette ortağın şirketten çıkarılmasının koşulları ağırdır.
• Adi şirketin uğradığı zarar dolayısıyla ortaklar, zarar doğduktan sonradan şirketten ayrılsalar dahi, bu zararı kapatmakla yükümlü olurlar.
• Aksi öngörülmedikçe, adi şirkete getirilen sermayenin niteliği veya miktarı, kar/ zarar paylaşımında dikkate alınmaz; tüm ortaklara kara ve zarara eşit olarak katılır.

Anonim Şirket :

 Yararları

• Şirket içinde organsal yönetim (ilke olarak yönetim kurulu ve genel kurul) geçerli olduğundan, kurumsal bir organizasyona sahiptir.
• Ticaret hayatında prestijli bir görünüme sahiptir.
• Pay sahipleri, şirket borçlarından dolayı şirket alacaklılarına karşı sorumlu değildir. Onlar sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını şirket tüzel kişilğine ödemekle yükümlüdür.
• İki yıldan fazla süre ile elde tutulan pay senetlerinin elden çıkartılmasından doğan kazanç, gelir vergisine tabi değildir.
• Paylar, adi şirkete ve limited şirkete göre daha kolay devredilebilir.
• Ortaklar, kural olarak, sermaye taahhüt borçlarını yerine getirmemeleri nedeniyle tüm paylardan ıskat edilmeleri hariç olmak üzere, şirket dışında bırakılamazlar.
• Bazı anonim şirketler açısından zorunlu tutulan bağımsız denetim sistemi, şirketlerin daha kurumsal ve profesyonel şekilde yönetilmesini fiili olarak zorunlu hale getirebilir.
• Belirli alanlarda yalnızca anonim şirketler faaliyette bulunabilir (bankacılık, kooperatifler hariç sigortacılık, faktöring şirketleri vb.).
• Halka açılma ve payların borsada işlem görmesi imkanına sahiptir.

Sakıncaları

• Asgari sermaye gerekliliği esas sermaye sisteminde 50.000 TL, kayıtlşı sermaye sişsteminde ise 100.000 TL'dir. Nakit sermayenin ¼’ü tescilden önce yerine getirilmeli, geri kalanı 24 ay içerisinde şirkete ödenmelidir.
• Noterde ve ticaret sicilinde oluşacak şirket kuruluş masrafları, diğer şirket türlerine göre daha yüksektir.
• Karar alma süreçleri (özellikle genel kurulda) belirli prosedürlerin yerine getirilmesini gerektirebilir. Bu şekli zorunluluklara uyulmaması, alınan kararların geçersizliğine yol açabilir.
• Pay devir sınırlaması getirmek, adi şirkete ve limited şirkete nazaran daha zordur. Diğer bir deyişle anonim şirkette esas olan, payların kolay devredilebilirliğidir; devir sınırlamaları ancak belirli ve sınırlı koşullarla getirilebilir.
• Belirli pay sahibi sayısına (bugün için 500) ulaşan anonim şirketler, arzu etmeseler dahi halka açık statüye geçme ve sermaye piyasası mevzuatına tabi olma zorunluluğu ile karşı karşıya kalabilir.
• Halka açık olmanın getirdiği maliyetler ve denetim gereklilikleri işletme için zorlayıcı olabilir.
• Anonim şirketlerde pay sahipleri arasında kar paylaşımı veya yönetim kontrolü konularında anlaşmazlıklar yaşanabilir. Şirkette büyük oranlarda paylara sahip olan pay sahipleri, kural olarak daha fazla söz sahibi olurlar. Bu durum küçük oranda paylara sahip olan kişilerin çıkarlarını etkileyebilir.
• Ticari faaliyetleri sonlandırmak için yürütülmesi gereken tasfiye süreci uzun sürebilir.

Limited Şirket :

Yararları

• Şirketin kuruluşunda taahhüt edilen nakdi sermayeyi fiilen getirme zorunluluğu yoktur; nakdi sermaye taahhüdünün tamamı, kuruluştan sonraki 24 ay içinde getirilebilir.
• Anonim şirkete göre işletme maliyeti avantajı vardır; bu anlamda, defter tasdik ve tescil ve sicil işlemlerinde harç ve ödemeler anonim şirkete göre daha düşüktür.
• Gelir vergisi ödemesi kurumlar vergisi oranında olduğu için, yüksek gelir durumunda avantaj sağlayabilir.
• KOSGEB ve diğer kamu kuruluşlarının sunduğu desteklerde daha fazla program seçeneği bulunmaktadır.
• Şirketten esas sözleşmede öngörülen nedenlerle veya mahkeme kararıyla  haklı sebeple çıkma ve çıkarılma mümkündür.
• Ortaklar şirkette rekabet yasağına dahil edilerek, şirket içi barışın sağlanmasına imkan tanınabilir.
• Yeni ortakların katılımı veya mevcut ortakların ayrılması daha düşük maliyetle sağlanabilir.
• Yönetim ve işleyiş açısından ortaklar, kendi alanlarında uzmanlaşabilir.

• Ortak sayısı için azami sınır öngörülmesi nedeniyle, karar alma süreçleri hızlı olabilir.
• Şeffaflık açısından, limited şirketler halka açık olmadığı için finansal bilgilerini kamuya açıklamak zorunda değildirler. Bu nedenle şirketin finansal durumu ve performansı hakkında kamuya bilgi vermek zorunluluğu yoktur.

Sakıncaları:

• Ticari faaliyetleri sonlandırmak için şirketin tasfiye sürecine gitmesi gerekir ve bu süreç altı aydan daha fazla sürebilir.
• Anonim şirkete nazaran prestiji daha sınırldır.
• Asgri sermaye miktarı 10.000 TL'dir ve bu sermaye şirketin tescilinden itibaren yirmi dört ay içerisinde tamamlanmalıdır.
• Noter ve ticaret sicilde oluşacak şirket kuruluş masrafları şahıs işletmelerine göre daha fazladır.
• Limited şirketlerde sermaye payları belli sınırlar içinde belirlenir. Bu nedenle işletme büyüdükçe daha fazla sermaye ihtiyacı doğabilir ve sermaye artırımı süreçleri karmaşık olabilir.